7 czerwca 2021 r. – W tym roku przypada kamień milowy dla ochrony Morza Bałtyckiego. Zaktualizowany Bałtycki Plan Działań (BSAP – Baltic Sea Action Plan) – który zostanie przyjęty w październiku 2021 roku – jest strategicznym programem działań HELCOM i kluczowym narzędziem służącym odbudowie Morza Bałtyckiego do 2030 roku.  Jednak kraje bałtyckie na spotkaniu szefów delegacji HELCOM w zeszłym tygodniu wykazały brak odważnego zaangażowania i wysokich ambicji. Coalition Clean Baltic i WWF wzywają do wyznaczenia konkretnych celów politycznych, aby osiągnąć właściwy stan środowiska w Morzu Bałtyckim. Inwestowanie w przyrodę jest podstawowym warunkiem wspierania działalności gospodarczej, która zależy od zasobów naturalnych morza, przy jednoczesnym budowaniu wrażliwych społeczności nadmorskich.

Coalition Clean Baltic i WWF aktywnie uczestniczą w procesie aktualizacji i przedstawiły wspólny Plan Shadow [1] z zalecanymi działaniami obejmującymi nie tylko główne tematy poruszane w obecnym Planie Działań (bioróżnorodność, eutrofizacja, substancje niebezpieczne i śmieci, działalność związana z morzem), ale także pojawiające się kwestie, takie jak zmiany klimatu, podwodny hałas i zaburzenia dna morskiego.

“Jeśli chcemy ograniczyć utratę różnorodności biologicznej i uniknąć przekroczenia punktów krytycznych, nieuniknione są kompromisy, których trzeba będzie przestrzegać. Nasz dobrobyt gospodarczy zależy od zdrowia ekosystemów Morza Bałtyckiego. Niechęć krajów nadbałtyckich do wyznaczenia odważnych celów politycznych podważa samą możliwość osiągnięcia właściwego stanu środowiska, który miał być uzyskany w tym roku w ramach obecnego BSAP” – mówi Ottilia Thoreson, Dyrektor Programowy WWF Programu Baltic Ecoregion.

“Aby zrealizować cele BSAP, HELCOM musi wdrożyć podejście ekosystemowe, które zostało wprowadzone na spotkaniu ministerialnym w 2003 roku. Nadszedł czas, aby wdrożyć je w praktyce we wszystkich sektorach i rodzajach działalności człowieka, zarówno na morzu, jak i na lądzie, w tym w rybołówstwie, żegludze i rolnictwie” – mówi Mikhail Durkin, sekretarz wykonawczy Coalition Clean Baltic.

Zaktualizowany BSAP zawiera imponującą liczbę 200 działań, które mają zostać wdrożone w ciągu najbliższych dziewięciu lat, aby zapobiec dalszemu pogarszaniu się stanu Morza Bałtyckiego. Niektóre z wymiernych celów są szczególnie pozytywne: przydzielenie 30% Morskich Obszarów Chronionych w całym Morzu Bałtyckim nie później niż do 2030 roku, w tym ⅓ do ścisłej ochrony oraz dla państw, które mają przyjąć prawnie wiążące środki zarządzania. Eutrofizacja jest głównym lądowym zagrożeniem dla ogólnego stanu środowiska i sieci pokarmowej Morza Bałtyckiego. Krajowe limity wprowadzania substancji biogennych określają wyraźne granice dla środków redukcji zanieczyszczeń, które muszą być osiągnięte przez poszczególne kraje nie później niż do 2027 roku.

Niemniej jednak ogólne działania są niewystarczające i brakuje odpowiedniej siły i poczucia pilności, które są obecnie niezbędne. Konkretne cele polityczne są jedynym sposobem na odejście od aktualnej trajektorii skumulowanych, negatywnych oddziaływań związanych
z działalnością człowieka na rzecz działań mających na celu poprawę stanu środowiska Morza Bałtyckiego. Nie wystarczy ciągłe aktualizowanie środków BSAP, aby ustanowić i opracować wytyczne, mapy drogowe, ocenić istniejące programy i przeprowadzać badania stanu wyjściowego. Chociaż są one istotne w rozwiązywaniu problemów, same w sobie nie pomogą w osiągnięciu dobrego stanu środowiska do roku 2030. Nawet ambitne założenia dotyczące pożądanego stanu Morza Bałtyckiego są niewystarczające – wzywa się do “minimalnych” szkód i zakłóceń wobec różnorodności biologicznej, ekosystemu i życia morskiego, zamiast zobowiązać się do osiągnięcia zerowego poziomu emisji zanieczyszczeń i oddziaływania.

Od teraz do października 2021 roku wszystkie kraje bałtyckie muszą podnieść swoje ambicje polityczne i wdrożyć zaktualizowany BSAP, który obejmuje:

• Ustanowienie konkretnych celów politycznych i środków zobowiązujących do ograniczenia eutrofizacji, przełowienia, które zmierzają w kierunku zerowego zanieczyszczenia netto i zrównoważonej ekologicznie działalności związanej
  z morzem.
• Uzyskanie międzysektorowego wsparcia politycznego w celu zapewnienia wdrożenia zarządzania opartego na ekosystemie.
• Wykorzystanie postępu naukowego i wiedzy specjalistycznej.
• Zapewnienie, że plan będzie finansowany i realizowany przez organizacje od poziomu krajowego do lokalnego.
• Określa standardy w krajowej polityce i strategiach dla wszystkich odpowiednich działów, aby dostosowały się do celu BSAP, którym jest osiągnięcie dobrego stanu środowiska.

Nadchodzące dziesięciolecie będzie miało decydujące znaczenie. Już teraz należy podjąć działania w celu wsparcia społeczności na lądzie i w obszarach przybrzeżnych, zwiększania odporności na zmiany klimatu oraz zapobiegania pogłębiającemu się kryzysowi związanemu z kurczeniem się zasobów rybnych, utratą różnorodności biologicznej i martwymi strefami w naszym morzu.

Organizacje pozarządowe wzywają wszystkie kraje nadbałtyckie do podjęcia niezbędnych kroków w ostatnim okresie do października, aby zapewnić solidny, przyszłościowy BSAP, który doprowadzi do zmiany stanu morza.

 

Uwagi dla redaktorów:

CCB – Coalition Clean Baltic jest niezależnym politycznie stowarzyszeniem non-profit, które ZRZESZA 23 organizacje członkowskie i 1 obserwatora, z ponad 850 000 członków we wszystkich krajach nadbałtyckich. Głównym celem CCB jest promowanie ochrony i poprawy środowiska Morza Bałtyckiego i jego zasobów naturalnych. Więcej informacji na  https://ccb.se/

Program WWF Baltic Ecoregion – jest ambitną i bardzo wpływową organizacją działającą na rzecz ochrony i przywrócenia zdrowia Morza Bałtyckiego. Program składa się z partnerów WWF i organizacji pozarządowych w każdym z dziewięciu nadmorskich krajów nadbałtyckich. Reprezentując największą w regionie sieć członkowską, program ma na celu współpracę
z partnerami z sektora publicznego i prywatnego w celu osiągnięcia zdrowego i wydajnego stanu Morza Bałtyckiego poprzez zrównoważone, oparte na ekosystemie zarządzanie. Więcej informacji na:  https://www.wwfbaltic.org/

Sprawozdanie HELCOM o stanie Morza Bałtyckiego  – pokazuje, że pomimo kilku obiecujących tendencji w ciągu ostatnich 12 lat, cele obecnego BSAP nie zostały osiągnięte,
a kraje nie dotrzymały terminu 2020r. – określonego w dyrektywie ramowej w sprawie strategii morskiej Unii Europejskiej (European Union’s Marine Strategy Framework Directive) – osiągnięcia i utrzymania “dobrego stanu środowiska” w morzu.

Proces aktualizacji – Zaktualizowany plan jest obecnie opracowywany i negocjowany przez dziesięciu członków HELCOM – dziewięć krajów nadbałtyckich oraz Unię Europejską – i ma zostać przyjęty na posiedzeniu ministerialnym w 2021 r. Będzie się on koncentrował na tych samych obszarach, co obecny plan, z pewnymi dostosowaniami w celu uwzględnienia dodatkowych presji wynikających z działalności człowieka, w tym: zmiany klimatu, eutrofizacji, substancji niebezpiecznych i śmieci, działalności związanej z morzem oraz osiągnięcia zdrowego i odpornego ekosystemu. Będzie on również dotyczył nowo pojawiających się kwestii, które należy rozwiązać w skali regionalnej, takich jak odpady morskie, hałas podwodny i zaburzenia dna morskiego.

[1] Plan Shadow Bałtyku: Przyszłość Morza Bałtyckiego  –  https://www.wwfbaltic.org/news/the-baltic-shadow-plan-for-the-future-of-the-baltic-sea/