ROZPORZĄDZENIE UE DOTYCZĄCE OGRANICZENIA WPŁYWU NA KONDYCJĘ ŚWIATOWYCH LASÓW
Rozporządzenie to nakłada na firmy obowiązek sprawdzenia, czy importowany olej palmowy, wołowina, soja, kawa, kakao i drewno nie pochodzą z terenów wylesionych po 31 grudnia 2020 r. Projekt jest przedmiotem negocjacji między Parlamentem Europejskim a Radą Unii Europejskiej, ale ma się ukazać jeszcze w pierwszej połowie 2022 r. Negocjacje dotyczą odcięcia Unii Europejskiej od udziału w niszczeniu cennych dla życia na Ziemi światowych kompleksów leśnych.
KILKA SŁÓW O ZIEMI I JEJ MIESZKAŃCACH
Ziemia nazywana jest często Planetą Życia, bo tylko ONA stwarza korzystne warunki do życia niezliczonej ilość organizmów w ekosystemach podporządkowanych prawom przyrody. Największy nieład na ziemi wprowadza człowiek. Na przeludniającym się świecie problemem staje się zła dystrybucja żywności i jej marnowanie (np. tylko w Polsce to ok. 500 kg rocznie na głowę). Gdyby żywnością gospodarowano rozsądnie, obecna produkcja wystarczyłaby na dodatkowe 2.5 mld ludzi.
Nasza populacja bez umiaru eksploatuje bogactwa natury, wywiera ciągłą presję na środowisko. Przyroda nie jest już w stanie tego zrównoważyć. Dowodzą tego ostatnie zmiany klimatu, stanowiące poważne zagrożenie dla wszystkich mieszkańców naszego globu. Coraz częściej odczuwamy skrajną dokuczliwość zjawisk pogodowych: powodzi, burz, upałów, suszy. W historii Ziemi zdarzały się kataklizmy powodujące wymieranie gatunków z przyczyn naturalnych, ale teraz wiadomo, że do wielu nieszczęść, które spadają na naszą Planetę niestety przyczynia się człowiek.
NISZCZONE SĄ LASY. ZIEMIA UTRACIŁA JUŻ 50% NATURALNYCH POWIERZCHNI LEŚNYCH.
Te straty powodowane są przez:
– naturalne wymieranie gatunków lokalnej przyrody;
– samorzutne pożary lasów (np. powodowane burzowymi wyładowaniami elektrycznymi);
– zachwianie równowagi w przyrodzie na skutek ocieplenie klimatu.
– samorzutne pożary, np. operacje słoneczne powodujące zapłon suchej ściółki leśnej;
– wycinki lub wypalanie lasów dla pozyskiwania gruntów pod pola uprawne lub pastwiska pod hodowle bydła;
– wycinki w celu pozyskania drewna, stanowiącego źródło surowca dla przemysłu i budownictwa oraz drewna opałowego;
Obszary leśne są niezbędne dla Ziemi. Las wytwarza swój mikroklimat, wpływa i kształtuje klimat na Ziemi przez wydzielanie olbrzymiej ilości pary wodnej, czy emitowanie niektórych związków chemicznych odbijających promienie słoneczne, a tym samym „schładzających” Ziemię.
- Las jest skarbnicą bogactwa przyrody: drewna, żywności dla mieszkających tam istot, a także dla zbieraczy leśnych płodów;
- Oczyszcza powietrze, produkuje tlen, hamuje silne wiatry, zapewnia retencję, zapobiega erozji gleby;
- Pochłania CO2 oraz inne gazy cieplarniane, chroni świat przed zmianami klimatu;
- Jest domem dla ogromnej ilości gatunków zwierząt, grzybów, roślin oraz drobnoustrojów;
- To spiżarnia żywności dla najmniej zaradnej grupy ludności;
PUSZCZA AMAZOŃSKA
To największy ziemski kompleks wilgotnego lasu równikowego w Ameryce Południowej. Ten las porasta sporą część niziny dorzecza Amazonki, czyli Amazonii. Lasy deszczowe w Amazonii zajmują ponad 5 milionów km2 i są dominującą formacją roślinną. Tylko ok. 10% występujących tu gatunków jest wspólna z lasami równikowymi innych kontynentów, np. w środkowej Afryce, Archipelagu Malajskim i południowo-wschodniej Azji. W lasach równikowych jest gorąco przez cały rok. Porastają je ogromne drzewa, dostarczające światowej gospodarce dużo surowca. Prawie codziennie padają tam ulewne deszcze (stąd termin „lasy deszczowe”).
Niewielkie pozostałości naturalnych lasów są też we wschodniej Australii i w Europie. W Polsce mamy Puszczę Białowieską i Puszczę Karpacką okrutnie niszczoną, poddawaną systematycznym wycinkom wbrew zakazom.
Wszystkie drzewa rosnące na Ziemi, wymagają szczególnej ochrony. Ich obecność reguluje wiele procesów przyrodniczych, są więc niezwykle potrzebnymi elementami ziemskich ekosystemów. Jeśli zginą lasy, my podzielimy ich los.
ROZPROSZONA CZY GLOBALNA GOSPODARKA ROLNA
Rozproszona gospodarka rolna, powoli zamiera. Następuje rozwój uprzemysłowionego, zmechanizowanego rolnictwa opartego na nawozach sztucznych i chemicznych środkach ochrony roślin. Następuje intensyfikacja produkcji i handlu żywnością.
Do tak zorganizowanego rolnictwa niezbędne są rozległe, wielkohektarowe przestrzenie, stąd tak wielkie pustoszenie terenów leśnych Amazonii. Mieszkające tam plemiona zmuszane są do opuszczania swoich siedzib, a pozyskiwane w ten sposób wielkie powierzchnie leśne są ogołacane z drzew. Działalność gospodarcza wymusza karczowanie i wypalanie lasów, osuszanie mokradeł, a w ich miejsce tworzone są między innymi:
(1) pastwiska przeznaczane na wypas bydła do produkcji wołowiny*,
(2) plantacje palm olejowych**,
(3) uprawy rolne coraz bardziej popularnej soi***.
Powstające jak grzyby po deszczu koncerny, mają na celu intensyfikację taniej produkcji żywności, organizowanie sieci dystrybuujących te produkty do placówek handlowych, marketów w różnych zakątkach świata.
Dla koncernów to rozwojowe przedsięwzięcie dające niezły dochód, dlatego uprzemysłowione systemy produkcji żywności rozwijają się na coraz większą skalę. Mało kto myśli o zrównoważonym rozwoju. Przy przetwarzaniu produktów rolnych powstają odpady, ścieki, które zanieczyszczają ekosystemy wodne, lądowe, i uwalniają gazy cieplarniane.
Maksymalizacja zysków dla wielu jest ważniejsza niż zniszczenia i szkody wyrządzane w środowisku. W dalszej perspektywie efektem rozwijania takiej działalności jest pustynnienie, uruchomienie procesu powierzchniowego spływu wody opadowej, erozja gleby, destabilizacja ekosystemów. Światem rządzi pieniądz, a Planeta staje się coraz biedniejszą globalną wioską…
PASTWISKA, PLANTACJE, UPRAWY – TRZY NAJBARDZIEJ KONTROWERSYNE PRZYKŁADY
*WOŁOWINA. Dostarcza białka i nasyconych tłuszczów zwierzęcych. Tłuszcze zwierzęce nie są zdrowe, dlatego powinny być spożywane w ograniczonych ilościach. Ze względu na dużą kaloryczność prowadzą do otyłości i innych chorób cywilizacyjnych: cukrzycy, problemów z sercem czy stawami. Powodują wzrost stężenia cholesterolu, odkładania tłuszczów na ścianach tętnic, rozwoju miażdżycy, a także chorób nowotworowych. Bydło pasione jest na ogromnych powierzchniach pastwisk, tworzonych w miejscach po zniszczonych lasach Amazonii. Po 5-7 latach łąka powstała po wycięciu lasu deszczowego ulega wyjałowieniu. Warto zauważyć, że w naszych szerokościach geograficznych 1 krowa jest w stanie wyżywić się na 0.5-1 ha łąki, a w obszarach równikowych produktywność łąk powstałych po wycięciu lasów jest niższa – 1 krowa potrzebuje 5-7 ha łąki do wyżywienia.
**OLEJ PALMOWY. produkowany jest w 80% w Indonezji i Malezji. Pozostałe uprawy to Nigeria, Kolumbia, Tajlandia, Ekwador.
W handlu są 3 rodzaje oleju palmowego:
(1)Niemodyfikowany olej surowy, tłoczony z miąższu owoców palmy oleistej. To wartościowy produkt, zawiera składniki mineralne i witaminy, nasycone kwasy tłuszczowe. Jest zdrowy, ale drogi. Nie nadaje się do długotrwałych transportów.
Dlatego na światowych rynkach dominują tylko dwa najtańsze i bardzo niezdrowe gatunki OLEJU PALMOWEGO.
(2) Olej rafinowany, czyli oczyszczony. Ma większą trwałość, ale traci cenne właściwości. Tym bardziej, że ścieki powstające przy procesie oczyszczania powodują eutrofizację i zakwaszanie wód, zawierają związki toksyczne które zanieczyszczają ekosystemy wodne i lądowe oraz uwalniają gazy cieplarniane.
(3) Utwardzony olej, czyli uwodorniony – W trakcie procesu utwardzania powstają izomery trans, powodujące wzrost stężenia złego cholesterolu, trójglicerydów, przyczyniają się do tycia, sprzyjają cukrzycy oraz miażdżycy. Niemniej używany jest produkcji słodyczy – czekolady, kremów, batonów, ciast i ciastek, lodów, chipsów, margaryny, masła roślinnego, masła orzechowego, pieczywa tostowego, bułek do hamburgerów, ciast na pizzę, wpływa na rozwój chorób nowotworowych! Z WYŻEJ WYMIENIONYCH PRZYCZYN SPOŻYCIE OLEJU PALMOWEGO NAJLEPIEJ OGRANICZAĆ.
***SOJA – roślina strączkowa, posiada duże ilości białka, potrzebna jest zarówno w produkcji żywności, jak i pasz dla zwierząt. Jest cenna, bo asymiluje azot atmosferyczny, nie wymaga więc azotowego nawożenia i pozostawia po sobie użyźnioną ziemię dla kolejnych roślin. Soja i olej sojowy tłoczony na zimno z nasion jest bogaty w wielonienasycone kwasy tłuszczowe. To właśnie dzięki nim olej sojowy nieoczyszczony posiada dobre właściwości: zapobiega miażdżycy i chorobom układu sercowo-naczyniowego, wspomaga prawidłową pracę mózgu (poprawia wzrok, pamięć i koncentrację). Ma duże znaczenie dla prawidłowego funkcjonowania przewodu pokarmowego, układu oddechowego, a także nerek i narządów rozrodczych. Największym producentem i eksporterem soi są Stany Zjednoczone, ale jej uprawy pojawiają się też w innych państwach, również w Polsce. Południowoamerykański obszar upraw soi rozciągający się w Argentynie, Brazylii, Boliwii, Paragwaju i Urugwaju jest nazywany „Sojową Republiką”.
Olej sojowy utwardzony, czyli uwodorniony jest szkodliwy dla zdrowia, bo tak jak olej palmowy uwodorniony posiada izomery trans.
CO ROBIĆ, GDY ROZRASTAJĄ SIĘ JEDNE GATUNKI, ZNIKAJĄ INNE, NISZCZYMY CENNE ROŚLINY, DRZEWA I LEŚNE OBSZARY
Żyjemy w epoce, w której człowiek wiele zyskał dzięki rozwojowi nauki, ale gubi naturalną skłonność do przetrwania. Jeśli wzrasta liczebność populacji, rośnie zapotrzebowanie na przestrzeń do życia, na żywność, na przedmioty codziennego użytku. Wzrost zagęszczenia może powodować głód, agresję, konflikty. Lekceważenie zasad funkcjonowania przyrody, często niesie za sobą nieprzewidywalne konsekwencje.
Należy jak najszybciej zacząć przebudowywać ludzką mentalność, zmieniać przyzwyczajenia, kształtować i pielęgnować przyjazny stosunek do Ziemi i wszystkich istot na niej mieszkających. To wymaga znajomości miejsca, w którym się żyje, przyrodniczej wiedzy, umiejętności oszczędnego korzystania z dobrodziejstw Natury. Należy rozwijać, pielęgnować tę wiedzę począwszy od najmłodszych lat.
Mamy jeszcze szanse na stworzenie stabilnych fundamentów pod spokojne życie nasze i tych, którzy przyjdą po nas.
Ewa Podlesińska
Kom. 605 33 47 92
POLSKI KLUB EKOLOGICZNY
OKRĘG POMORSKI
80 233 Gdańsk
Ul. Narutowicza 11/12
MATERIAŁY ŹRÓDŁOWE:
Nowa Era – pomysł na przyjazną i skuteczną edukację; https://www.nowaera.pl;
https//www.polityka.pl/polityka i nauka;
https//wzr/ug.edu.pl;
https//przyjacielenatury.pl;
https//lasy.gov.pl;
https//fit.poradnikzdrowie.pl;
Ziemia na Rozdrożu – Ewa Podolska;
Puszcza Amazońska znika – Tomasz Borejza;
Wycinka lasów Amazońskich Krzysztof Tragarz;
Leśny Niezbędnik Rodzinny;
Materiały lasów państwowych;
Konsultacje:
dr Michał Buliński, prof. dr hab. Dariusz L. Szlachetko;
