Gospodarka w obiegu zamkniętym

Maria Weber</span<

Facebooktwitterpinterestmail

Według analiz Międzynarodowego panelu zasobów (IRP) Programu Środowiskowego Organizacji Narodów Zjednoczonych (UNEP) ludzie konsumują więcej towarów i usług niż to, co nazywamy  zrównoważonym w zakresie zasobów nieodnawialnych. Potwierdza to potrzebę zwiększenia wydajności, z jaką gospodarka wykorzystuje  zasoby naturalne  w celu zapobieżenia przyszłym niedoborom surowców, co jest nie tylko kwestią środowiskową, ale ma zasadnicze znaczenie dla długoterminowej żywotności ludzkości.

Co oznacza “gospodarka o obiegu zamkniętym”?

Ogólnie rzecz biorąc, dla Komisji UE “gospodarka o obiegu zamkniętym” odnosi się do utrzymania i optymalizacji wartości produktów i materiałów tak długo, jak to możliwe:  marnotrawstwo odpadów i zasobów jest ograniczone, a zasoby są utrzymywane w gospodarce, nawet gdy  produkt osiągnął koniec swojego życia, w celu ponownego wykorzystywania dla  tworzenia dodatkowej wartości poprzez bardziej wydajną produkcję i wykorzystanie towarów i usług,

Koncepcja  ta jest inspirowana naturalnymi ekosystemami, które funkcjonują w pętlach zwanych “systemami zamkniętymi” w tym sensie, że przyczyniają się do ich własnej odporności poprzez optymalizację recyklingu nieodnawialnych zasobów, takich jak substancje mineralne, które są ponownie wykorzystywane w szczególności przez rośliny, ich  pierwotnych producentów.

Schemat koncepcji gospodarki o obiegu zamkniętym./ źródło: P. Barczak

Dla Grupy Środowiska UNEP zrównoważone praktyki konsumpcyjne  i  produkcyjne to:

korzystanie    z usług i powiązanych produktów, które odpowiadają na podstawowe potrzeby i  zapewniają lepszą jakość życia przy jednoczesnym ograniczeniu zużycia zasobów naturalnych i toksycznych materiałów oraz emisji odpadów i zanieczyszczeń w cyklu życia usługi lub produktu, aby nie zagrażać potrzebom przyszłych pokoleń. “

W raporcie zaobserwowano również, że szybki wzrost handlu międzynarodowego zwiększa wykorzystanie energii i przepływ zasobów, a zatem utrudnia, a nie promuje oddzielenie, a tym samym zaciera odpowiedzialność za zużycie zasobów i ich wpływ na środowisko.

Zgodnie z zasadami lub “prawami” termodynamiki, w izolowanym systemie, który nie wymienia energii ani materii z otoczeniem, energia jest zachowana (pierwsze  prawo). W takim układzie każdej przemianie materii lub energii towarzyszy nieodwracalne rozproszenie, zwane entropią, w rozproszonej i nieuporządkowanej formie części tej energii pod postacią ciepła (druga zasada). W tym kontekście Ziemia nie jest izolowanym, ale zamkniętym systemem, w którym energia wchodzi i wychodzi, ale materiał nie (z wyjątkiem rzadkich meteorytów), jak ma to miejsce w systemie otwartym.

Aby uniknąć takiej globalnej ujemnej równowagi entropijnej w naszych zorganizowanych systemach rozproszonych, w tym ekosystemach biologicznych i społeczeństwach ludzkich, istnieje absolutna potrzeba optymalizacji tego poprzez zmniejszenie, ponowne wykorzystanie i recykling (3 “R”) w gospodarce o obiegu zamkniętym produktów i usług, których używamy, a tym samym do zachowania naturalnych nieodnawialnych zasobów.

Jak stworzyć gospodarkę obiegową i jakie są przewidywane korzyści?

W praktyce centralnym elementem gospodarki o obiegu zamkniętym jest “oddzielenie” wzrostu gospodarczego od wzrostu wykorzystania zasobów i zmniejszenia wpływu na środowisko. Wg raportu Klubu Rzymskiego istnieje pilna potrzeba takiego oddzielenia  tworzenia wartości i czystego wzrostu gospodarczego, dla zapewnienia  przejście do gospodarki zintegrowanej i obiegowej

W tym kontekście, funkcjonalna definicja ekologicznej gospodarki sformułowana przez UNEP-Environment, bez odniesienia do wzrostu, jest gospodarką, która przekłada się jako:

poprawa dobrostanu ludzi i równości społecznej, zagrożeń dla środowiska i niedoborów ekologicznych. W najprostszym znaczeniu zielona gospodarka może być postrzegana jako niskoemisyjna, zasobooszczędna i sprzyjająca włączeniu społecznemu”.

Pętla gospodarki w obiegu zamkniętym / źródło: fundacjamare.pl

Aby uświadomić sobie, jakie są konkretne wdrożenia takiego procesu, obejrzyj w szczególności niektóre krótkie animowane filmy edukacyjne opublikowane przez Komisję Europejską:

Zamknięcie pętli – plan działania UE dotyczący gospodarki o obiegu zamkniętym:

http://ec.europa.eu/avservices/video/player.cfm?ref=I110711&sitelang=en&lg=EN/PL

How to become a Green SME in a Circular Economy:
https://www.youtube.com/watch?v=V1Tszs48xCI

Wymaga to fundamentalnej ewolucji naszych koncepcji i naszej mentalności: zamiast koncentrować się na tradycyjnie redukcyjnym podejściu do pojedynczego problemu  w danej chwili, rzeczywiście konieczne jest umożliwienie jednoczesnej integracji wszystkich różnych wymiarów wynikających z takiego oddzielenia i przyjęcia w tym celu prawdziwie systemowej metody analizy. W wizji Komisji Europejskiej przejście na bardziej obiegową gospodarkę wymaga takiej “całkowitej zmiany systemowej i innowacji, nie tylko w technologiach, ale także w organizacji, społeczeństwie, metodach finansowania i  polityce”

 ​​W jaki sposób konsument może przyczynić się do rozwoju gospodarki o obiegu zamkniętym?

Poprzez swoje wybory miliony, jeśli nie miliardy konsumentów, mogą wspierać lub hamować pomyślne przejście do gospodarki o obiegu zamkniętym z ulepszonymi nowymi rodzajami produktów i usług. Jednakże główną przeszkodą, również podkreślaną w raporcie EASAC, pozostają  postawy i zachowania konsumentów, na które zawsze większy wpływ mają moda i marketing przedsiębiorców i handlowców niż obawa o przestarzałość lub recykling .

Dlatego kluczowe jest podniesienie świadomości konsumentów i zwiększenie ich proaktywnej roli. Plan działania UE dotyczący gospodarki o obiegu zamkniętym  określa pięć osi działań, które pomogą konsumentom wybrać produkty i usługi, które są lepsze dla środowiska, a jednocześnie zapewniają oszczędności pieniężne i lepszą jakość życia:

  • Zachęcanie do redukcji, ponownego użycia i naprawy produktów (3 “R”);
  • Promowanie oszczędności energii, jak również wydajności, trwałości i możliwości recyklingu produktów;
  • Poprawa egzekwowania obowiązujących przepisów dotyczących gwarancji oraz walka z fałszywymi “roszczeniami ekologicznymi” i planowanym starzeniem się;
  • Popieranie coraz większego nacisku na “zakupy ekologiczne” przez rządy i organy publiczne;
  • Udzielanie wiarygodnych i odpowiednich informacji dla konsumentów

Ponadto zwiększony popyt konsumentów na produkty i usługi wspierające gospodarkę o obiegu zamkniętym również stworzy nowe możliwości biznesowe.

 

https://www.greenfacts.org/en/circular-economy/

opracowała:

Maria Weber

Facebooktwitterpinterestmail